Tazminat Hukuk

• Salih Aksu
• 2024-10-23

1. Tazminat Hukukunun Temel İlkeleri:

Tazminat hukukunda temel ilke, zararın giderilmesi ve mağdurun, uğradığı zarar nedeniyle maddi veya manevi olarak mağduriyetinin ortadan kaldırılmasıdır. Tazminat hukuku kapsamında çeşitli tazminat türleri ve bunların hangi şartlarda talep edilebileceği düzenlenmiştir.

A. Maddi Tazminat:

Maddi tazminat, zarar görenin malvarlığında doğrudan meydana gelen maddi zararların karşılanmasını amaçlar. Örneğin, bir trafik kazasında aracınız zarar görmüşse ya da iş kazasında fiziksel bir kayıp yaşamışsanız, uğradığınız maddi zararları tazminat olarak talep edebilirsiniz.

B. Manevi Tazminat:

Manevi tazminat, kişinin manevi olarak zarar görmesi, acı çekmesi veya ruhsal açıdan bir sıkıntıya maruz kalması durumunda talep edilebilir. Örneğin, bir hakaret veya kişinin onuruna saldırı gibi durumlarda manevi tazminat talebi söz konusu olabilir. Bu tür tazminat, manevi zararın bir ölçüde telafi edilmesi amacıyla ödenir ve genellikle mahkeme tarafından uygun bir bedel belirlenir.

2. Tazminat Davalarının Koşulları:

Bir tazminat davası açılabilmesi için belirli koşulların sağlanması gerekir:

• Zararın varlığı: Tazminat talep edebilmek için ortada maddi veya manevi bir zarar bulunmalıdır.
• Hukuka aykırılık: Zararın hukuka aykırı bir fiil sonucunda meydana gelmesi gerekmektedir. Bu, haksız fiil, sözleşmeye aykırılık veya başka bir sebeple olabilir.
• Kusur: Tazminat talebinde bulunan kişi, zararı veren kişinin kusurlu olduğunu ispat etmek zorundadır. Kusur, kasıtlı veya ihmal sonucu olabilir. Ancak bazı durumlarda (örneğin, iş kazaları) kusursuz sorumluluk da uygulanabilir.
• Nedensellik bağı: Zarar ile hukuka aykırı fiil arasında bir nedensellik bağı bulunmalıdır. Yani, zararın doğrudan veya dolaylı olarak bu fiilden kaynaklanması gerekir.

3. Haksız Fiil Sorumluluğu:

Türk Borçlar Kanunu’na göre, bir kimse hukuka aykırı bir fiille bir başkasına zarar verirse, bu zararı tazmin etmekle yükümlüdür. Haksız fiil sorumluluğu şu unsurları içerir:

• Hukuka aykırılık: Fiil hukuka aykırı olmalıdır.
• Zarar: Gerçekleşmiş bir zarar olmalıdır.
• Kusur: Zarar verenin fiili kusurlu olmalıdır.
• Nedensellik bağı: Hukuka aykırı fiil ile zarar arasında nedensel bir bağ bulunmalıdır.

4. Sözleşmeden Doğan Sorumluluk:

Tazminat hukuku, sadece haksız fiillerden doğan zararlarda değil, aynı zamanda sözleşmeye aykırılık durumlarında da uygulanır. Taraflar arasında bir sözleşmenin bulunması durumunda, bu sözleşmeye aykırı davranan taraf, diğer tarafa zarar vermişse tazminat yükümlülüğü doğar. Örneğin, bir inşaat sözleşmesinde müteahhit işi zamanında teslim etmezse ve iş sahibine maddi bir zarar verirse, iş sahibi tazminat talebinde bulunabilir.

5. Kusursuz Sorumluluk:

Tazminat hukukunda bazı durumlarda, kusur aranmaz ve kişi verdiği zarardan sorumlu tutulur. Bu tür durumlar genellikle kusursuz sorumluluk olarak adlandırılır. Kusursuz sorumluluk, özellikle tehlikeli faaliyetler veya yüksek riskli işler sonucunda doğan zararlar için uygulanır. Örneğin, tehlikeli maddeler taşıyan bir kamyonun kaza yapması durumunda, taşıyıcı firma zarar için kusur aranmasa bile tazminat sorumluluğu altında olabilir.

6. Zararın Tazmini:

Zararın tazmini, zararın niteliğine göre iki şekilde yapılabilir:

• Ayni tazmin: Zararın doğrudan eski hale getirilmesi suretiyle tazminidir. Örneğin, hasar gören bir aracın tamir edilmesi.
• Nakdi tazmin: Zararın para ile ödenmesi suretiyle tazmin edilmesidir. Bu, genellikle maddi zararlarda başvurulan bir yöntemdir.

7. Tazminat Davası Süreci:

Tazminat talebinde bulunan kişi, zararın meydana geldiği tarihten itibaren belirli bir süre içinde dava açmalıdır. Bu süre, zamanaşımı süresi olarak adlandırılır. Haksız fiil nedeniyle açılacak tazminat davalarında zamanaşımı süresi genel olarak 2 yıldır, ancak zarar daha sonra ortaya çıkmışsa, bu süre farklılık gösterebilir.

8. Sigorta ve Tazminat:

Tazminat hukuku, özellikle trafik kazaları, iş kazaları gibi olaylarda sigorta ile de iç içedir. Sigorta şirketleri, sigortalının verdiği zararı karşılayarak tazminat öder. Ancak bu tür durumlarda sigorta poliçesinin kapsamı ve şartlarına göre farklı tazminat uygulamaları olabilir.

9. Tazminatın Hesaplanması:

Mahkemeler, maddi ve manevi tazminat miktarını belirlerken zararın boyutunu ve tarafların durumunu dikkate alır. Maddi tazminat, zarar gören kişinin uğradığı maddi kayıpları karşılayacak şekilde hesaplanır. Manevi tazminat ise, zararın manevi boyutunu hafifletmeyi amaçlar ve somut olayın özelliklerine göre mahkeme tarafından takdir edilir.

10. Tazminat Hukukunda Güncel Gelişmeler:

Günümüzde tazminat hukuku, dijital dünyadaki gelişmelerle birlikte bilişim suçları, internet ortamında yapılan hakaret ve kişisel hak ihlalleri gibi konuları da kapsamaktadır. Özellikle sosyal medya platformlarında kişilik haklarına yapılan saldırılar ve bunlara karşı açılan tazminat davaları son yıllarda artış göstermektedir.

Tazminat hukuku, zarar görenin zararını telafi etmeye yönelik önemli bir hukuki koruma aracıdır ve bireylerin haklarını koruma altına almayı amaçlar